افزايش درآمد  در روستا

راههاي افزايش درآمد از مقولاتي است كه همواره مورد تأمل و تفكر بسياري از افراد و حتي سياستگذاران بوده است، اما واضح است كه براي وارد شدن به اين مقوله و تصميم گيري براي آن بايد ابتدا از درآمد و راههايي كه ميتواند ما را به هدف افزايش آن نزديك كند، درك وسيعي داشته باشيم.
درآمد، مفهومي عام است كه ميتوان پيرامون آن در سطح جهاني، ملي، منطق هاي و فردي تفاسير مختلفي ارائه داد، اما آنچه در اين مقاله ميخواهيم به آن بپردازيم، نگاه به درآمد از زاوايه ي فردي و در مناطق روستايي است. بنابراين ما ميخواهيم بدانيم كه يك فرد، يك خانوار روستايي چگونه ميتواند درآمد خود را افزايش دهد.

منابع درآمد خانوار 
 

اصولاً منبع اصلي درآمد هر فرد يا خانوار، درآمد ناشي از كار يا شغلي است كه فرد يا افراد نانآور خانواده به آن مشغولند. اما يك خانواده از راههاي ديگري هم ميتواند درآمد كسب كند. مثلاً ممكن است خانواده اي زمين يا خانه اي را اجاره دهد و از محل آن نيز كسب درآمد كند، يا حسابي در يك بانك داشته باشد كه ماهانه به آن مقداري سود تعلق بگيرد. گاهي هم برخي افراد اوراق قرضه يا سهام بورس را خريد و فروش ميكنند يا از سود سالانه ي اين اوراق استفاده ميكنند. البته همه ي اين منابع ميتواند در يك خانواده ي روستايي هم باشد، ولي عمده درآمد خانوار روستايي از طريق فعاليتهاي كاري مربوط به امرار و معاش آن تأمين ميشود كه سهم عمدهاي را در برآوردن نيازهاي ضروري خانوار اعم از خوراك، پوشاك، مسكن و... ايفا ميكند.

بيكاري فصلي و بيكاري پنهان در روستا، منبع بالقوه كسب درآمدهاي نو 
 

همچنين جوامع روستايي معمولاً تمام، يا بخش بزرگي از اعضاي يك خانواده از راه فعاليتهاي بومي مانند كشاورزي، دامداري و... كسب درآمد ميكنند. به عبارتي ميتوان گفت كسب و كارهاي خانوادگي در روستا نقش اساسي در توليد درآمد براي خانوارهاي روستايي دارد. اگر از اين بُعد به قضيه نگاه كنيم، پس بايد انتظار داشته باشيم هر خانوار روستايي بسته به شغل و كسب و كار محلي كه دارد، در ايام خاصي از سال و يا حتي ساعات به خصوصي در طول روز فراغت داشته باشد. مثلاً يك كشاورز برنج در سرتاسر سال، تنها دو فصل به كاشت و داشت و برداشت ميپردازد و بقيه ي سال را بايد با درآمد حاصل از آن دو فصل بگذراند، به اين نوع بيكاري، در اصطلاح، بيكاري فصلي ميگوييم. به همين جهت بحث افزايش درآمد در روستا هم مفيد و هم بسيار پر طرفدار است.
البته نوع ديگري از بيكاري هم در روستاها مشاهده ميشود كه بيكاري پنهان نام دارد و اين بيكاري زماني است كه به ظاهر افراد روستا همگي در فصول كشت و كار بيكار نيستند، ولي روستائیاني كه به طور تمام وقت در مزارع كار ميكنند، خدماتي را ارائه ميدهند كه نيازمند وقت و يا افراد كمتري است. البته علت اين نوع از بيكاري را ميتوان افزايش جمعيت روستاها دانست كه براي اشتغال آنان مشاغل جديدي طراحي و ايجاد نشده است و اغلب اين نوع بيكاري زمينه هاي مهاجرت به شهرها و پرداختن به كارهايي باشد كه نيازمند مهارتهاي كمتري است.
بنابراين خانواده روستايي اولين ابزار كسب درآمد اضافي را به وفور دارد، و آن «زمان» و «نيروي انساني» است. توجه داشته باشيد كه امروزه كساني هستند كه در هر ثانيه ميلياردها ميليارد واحد پولي درآمد كسب ميكنند.
اما علاوه بر زمان و نيروي كار، كه به آن توجه كمي ميشود، آنچه به عنوا يك خطر جوامع روستايي را از رشد درآمد باز ميدارد، افزايش مصرف و شيوه ي زندگي روستايي مصرف زده است. مردم در روستا تلاش ميكنند درآمد بيشتري كسب كنند تا هرچه بيشتر بتوانند ظواهر زندگي شهري را به روستاها ببرند. اگر اندكي تأمل كنيد مي بينيد كه اگر خانوادهاي مي تواند لوازم زندگي خودش را به راحتي ارتقا دهد، پس حتماً داراي درآمد اضافه است. توجه كنيد كه اضافه درآمد به معناي آن قسمت از درآمد است كه پس از انجام هزينههاي ضروري زندگي (مانند خوراك و پوشاك و...) باقي ميماند.

چگونه درآمدهاي خود را افزايش دهيم؟ 
 

توصيه1: «لطفاً اضافه درآمد خود را صرف خريد كالاهاي مصرفي نكنيد»، بلكه بهتر آن است كه با آن اضافه درآمد، داراييهايي را خريداري كنيد كه در طول زمان به ارزش آنها افزوده ميشود.
پيشترها، اغلب زنان روستايي درآمد حاصل از كشت و كار خود را به خريد زيورآلات و به خصوص طلا اختصاص ميدادند، يا گاهگاهي پولهاي حاصل از درآمد را به حسابهاي سپردهي كوتاهمدت و بلندمدت با سود مشخص واريز ميكردند. البته هنوز هم اين كار، بهتر از خريد لوازم غيرضروري و لوكس است، اما در دنياي مدرن امروز ميتوان خيلي بيشتر از اينها هم درآمد كسب كرد.
اما چه داراييهايي را ميتوان با درآمد اضافي خريداري كرد كه روز به روز به ارزش آن اضافه شود، يا لااقل از ارزش آن كاسته نشود؟ برخي خريد املاك و مستغلات را بهترين راه ممكن پيشنهاد ميكنند، گاهي هم بهتر است كه زمين كشاورزي را توسعه دهيد،يا به خريد تجهيزاتي براي فرآوري محصولات خود بپردازيد تا درآمد حاصل از ارزش افزودهي محصول پس از فرآوري نيز به خودتان تعلق بگيرد (البته در اين زمينه در بحث صنايع روستايي بيشتر ميپردازيم). اما توصيهي ديگر اين است كه جامعهي روستايي وارد بورس كالاهاي كشاورزي شود و با خريد سهام آن هم به حمايت از محصولات خود بپردازد، هم سودي كسب كند. البته توصيه ما در اينجا اين است كه پيش از ورود به بازارهاي بورس، حتماً اطلاعات بيشتري كسب كنيد و درضمن در ابتدا براي كسب تجربه، بازار را از راه دور دنبال كنيد و هيچ سهامي نخريد، مثلاً بگوييد «اگر ميخواستم سهامس بخرم سهم شركت... را ميخريدم» و بعد تغييرات آن شركت را در روزهاي آتي در بورس دنبال كنبد و حساب كنيد كه اگر واقعاً آن سهم را ميخريديد، چه اندازه سود ميكرديد. اگر سود مورد انتظارتان به حد مطلوب رسيد باسرمايهي اندكي وارد بازار بورس شويد و به تجربه بپردازيد.
توصيه2: «راهاندازي كسب و كار خانوادگي در زمينهي انواع صنايع روستايي»، در اين زمينه لازم است توضيحاتي داده شود. يكي از راههاي كاهش شكاف و افزايش زمينه هاي درآمد و اشتغال در مناطق روستايي گسترش فعاليت هايي است كه به محيط و شرايط محيطي كمتر وابسته است. كشاورزي در مناطق روستايي كشور به صورت صنعتي وجود دارد و تا حد زيادي هم به شرايط محيطي و آب و هوايي وابسته است. اما بهترين و مطمئن ترين راه براي بهبود اقتصاد روستايي و افزايش درآمدهاي روستايي جستجوي فعاليت هايي است كه به شرايط اقليمي وابستگي كمتري داشته باشد و از مهمترين فعاليتهايي كه ميتوان در اين زمينه از آنها نام برد، صنايع روستايي هستند.
صنايع روستايي، صنايعي هستند كه توليد فراورده هاي آن حرفه اي است و نياز به مهارت دارد و تمام آن را ميتوان به كمك اعضاي خانواده و با صرف زمان انجام داد. (مقدمه اي بر توسعه ي صنايع روستايي با نگاهي به صنايع روستايي ايران، 1369، ص 38) 
سازمان صنايع دستي ايران، صنعت روستايي را اينگونه تعريف ميكند:
«معمولاً به فعاليتهاي غير زراعي كه در سطح مناطق روستايي انجام ميگيرد، صنايع روستايي گفته ميشود. صنايع روستايي، خود به دو دسته ي صنايع مصرفي و دستي تقسيم ميشوند.» (رحيمي، عباس، ص15)
توصيه 3: «پرداختن به كسب و كار كشاورزي جديد»؛ بهتر است اگر امكان راه اندازي كسب و كار در صنايع روستايي را نداريد، در زمينه ي كشاورزي روستايي، كسب و كاري مانند پرورش قارچ، ماهي، زنبورداري و... راه اندازي كنيد، و براي راه اندازي آن ميتوانيد از حمايت مالي تعاوني ها نيز استفاده كنيد. در اين صورت ميتوانيد تمام مدت سال منبعي براي كسب درآمد داشته باشيد، حتي در زمان كشت و زرع هم اين مشاغل ريسك كار كشاورزي كه به دليل تغييرات ناگهاني آب و هوا و... است را كاهش ميدهد و با تقسيم كار بين اعضاي خانواده ميتوانيد بيكاري پنهان را هم درمان كنيد.
اما هر كاري كه ميكنيد و هر شيوه اي را كه پيش مي گيريد، يادتان باشد كه در دنياي امروز، بزرگترين بازنده كسي است كه تنها مصرف ميكند، آن هم مصرف مازاد بر نياز؛ و به خاطر بسپاريد كه فقط زماني به مصرف كالاي غيرضروري بپردازيد كه به همان ميزان توانسته باشيد درآمد اضافي از توليد كسب و كار خلق كرده باشيد.
منبع:
1- ياسوري، مجيد؛ مقدمه اي بر توسعه ي روستايي، انتشارات به نشر، 1385
2- وزارت جهاد سازندگي؛ مقدمه اي بر توسعه ي صنايع روستايي با نگاهي به صنايع روستايي ايران، معاونت طرح و برنامه، 1369، ص 38
3- رحيمي، عباس؛ تبيين ويژگيهاي صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و صنايع روستايي، ص15
4- افشاري، زهرا، اقتصاد خانواده، انتشارات مركز مطالعات زنان

نويسنده:مريم سليماني موحد (كارشناس اقتصاد)

منبع : بهترین مقالات